Зачин из сказания «Кӧк Қан»
09.03.2016
Қабарлар
09.03.2016
Показать все

Пурунғу чооқ

1

Падыған тағ эзиниӊ очу оғлу полған полар. Ылар ийгеле пашқа тайғаға қыс қудалап парғаннар. Ол тағдыӊ эзи ларға арағалығ айақ перген. Оғлу ол айақты алвалып абазынаӊ пурнада ижибискен. Анаӊ абазы қанығып палазын шапқан. Шапқанозуба тегейиӊ ойа шабысқан. Анаӊ қаны колчак пол аққан. По колчак Соль Праска кирчир.

2

Часқыда ағашқа пӱр шықкалақта черде от ӧскелекте тағдын эзи анда қыйгырча. Пазоқ кӱскӱде от куруп тӱшпарғанда ағаштын пӱрӱ куруп эндедиппарғанда тағдыӊ қулағы кӱскӱде чарық полпарча – анда қыйгырча.

3

Қышқыда Қызас сара парчатқан полғам. Тағ эзи мине қыйғылан. Ин  уққам «Каритон» қырган. Мен ин пербем. Аӊ сонда ибиде абам айтқан:»Чақшы ин пербениӊ анары чабал полар эди. Алағар эдиӊ  тепчар.

4

Абакан пажында Қазырған ачқа чӧрчитқамда тағ эзи қырча: «Пере кел,теп, ноо кижизиң? Тедир. Мен қарышпан парыбысқам. Қырыжыпсқанда кижиниң қудун алпарып тағға пектибисча. Ол кижи эде алынып, — ӧлпарар.

5

Абаканаң шыққан Қайлозу теп суғдун пажында Қазырған теп тасқыл. Анда ачықтап чӧрчатабыс. Аға ачықтап чӧрчитабыста тииң  қадарчатқам. Абий тезе анаң ары тииң кӧрпарыпсқан.  Анаң тииң  қадар турчитамда кижи пир қада қырып ийги қыран. Ӱжӱнчиде қырышшам. «Микит, кел» теп айтчир. Мен айтчам: «Че, парам.» тепчам. Парбодурамда, анда кижи чоқ полған. Абийе тоғашпардым:»Нӧрек келдиң?» тедир. Мен айтчам: «Сен қырчынаң ары келгем. Анаң кӧрзе тайға эзи қыртыр. 

6

Аңнап парчадып кӧргем: шет аразында қорум тӱшпартыр. Ол қорум ортазында тӱндӱк чилебоқ  қар ойилпартыр. Ол ойуқтаң тӱдӱн  шықбодурча. Аға четпарып қурчек пеле қар сузувалып анара урубыстым.

Урубызаперип, парыбыстым. Парыбодурзам, сонда кижи қырча: «Пӧрӱгӱни пербезең илигины пер!» тедир.  Мен пирда небе пербен парыбстым. Парчадып, сомзары кӧргеним — пайады ойуктаң кижи қолун шығарып кӧрӱнча. Ол ӱш қада суран «Пӧрӱгӱни пербезең илигины пер!» Мен пӧрӱгӱмни-да, илигимни-да пербен парыбстым.

Аң сонда ачықтаң келгенде ағрым. Қам қамнатқан. Ол қам меең қудумну рақ тайғадаң ақелеверды. По  тағдың эзи меең қудумну апарыбысқан полтур. Мен ол туштерде пӧрӱгӱмни эбезе илигимни перибискем ползам агоқ ӧлпаредим. Қам айтча: «Абакан тайғазынаӊ пир тағдыӊ эзи келген полтур толажарға. Ылар ийгеле толашодурчатқанда, мен аға орта қар тӱжӱбискемде ол қар Абаканыӊ тайғаныӊ эзиниӊ  қарағынға орта тӱшпарған полтур. Аӊ сонда менеӊ небе суран полтур.

Ном «Шорский фольклор» Дыренкова Н. П.

Добавить комментарий

Share This